ФРАЗЕАЛАГІЗМЫ З МЕТЭАРАЛАГІЧНЫМ КАМПАНЕНТАМ
ВЕЦЕР
Адкуль (куды) вецер дзьме. Ведаць на каго або на што трэба арыентавацца ва ўчынках.
Вецер гуляе (свішча) у кішэнях. У каго-небудзь няма грошай.
Вецер нясе. Ужываецца ў пытальным склоне — куды хто-небудзь ідзе.
Вецер у спіну. 1. Пажаданне шчаслівай дарогі; 2. Пажаданне пазбавіцца ад каго-небудзь.
Вятры яго (іх, яе, цябе) ведаюць. Невядома.
Кідаць на вецер. Дарэмна траціць, няшчадна расходаваць.
Куды вецер дзьме. Няма цвёрдых перакананняў, прынцыпаў.
Лаві вецер у полі. Немагчымасць вярнуцца назад, знайсці каго-небудзь.
На вецер. Рабіць што-небудзь дарэмна, упустую, безвынікова.
На сямі вятрах. 1. Адзінока; 2. На адкрытай, нічым не заслоненай мясцовасці; 3. Па нічым не заслоненай прасторы.
Які вецер загнаў (занёс). Як, пры якіх абставінах аказаўся хто-небудзь дзе-небудзь.
Як у полі вецер. Легкадумны, пусты, ветраны.
ДОЖДЖ
Дождж за карак (за шыю) не лье. Няма прычын спяшацца.
Залаты дождж. Вялікія сумы, прыбытак.
Пасля дожджыку ў чацвер. Невядома калі, ніколі.
Як грыбы пасля дажджу. Вельмі хутка, у вялікай колькасці.
ТУМАН
Напускаць туману. Уносіць няпэўнасць у якую-небудзь справу, заблытваць каго-небудзь.
Туманіць вочы. Знарок уводзіць у зман.
Туманіць галаву. Уводзіць у зман, падманваць каго-небудзь.
Як у тумане. 1. Не зусім выразна, цьмяна; 2. Ужываецца пры дзейніку са значэннем асобы: у стане глыбокай задуменнасці.
СНЕГ
Снегу леташняга не дапросішся. Хто-небудзь страшэнна скупы.
Як снег на галаву. Зусім нечакана, раптоўны ход, візіт, навіна.
РАСА
Макавай расінкі ў роце не было. Хто-небудзь нічога не еў.
Раса вочы выядае. Хто-небудзь нешчаслівы, жыве ў горы, нядолі.
МАРОЗ
Мароз па скуры (спіне, целе) прабягае (ходзіць, дзярэ, прабег, хадзіў, прайшоў). У каго-небудзь узнікае непрыемнае адчуванне ад раптоўнага страху, хвалявання.
ГРОМ
Як гром з яснага неба. 1. Пра нечаканае здарэнне, навіну, бяду. 2. Зусім нечакана паявіцца.
ПАГОДА, НАДВОР’Е
За добрае надвор’е. Пакуль не позна, пакуль спрыяюць абставіны, умовы.
За пагодай (выбірацца). Пакуль спрыяюць абставінны.
Ні пры якой пагодзе. Ніколі і ні пры якіх умовах, абставінах не рабіць чаго-небудзь.
Рабіць пагоду. Мець рашаючае значэнне, самую істотную ролю у чым-небудзь.
Чакаць з мора пагоды. Заставацца ў пасіўным, вымушаным, няпэўна-доўгім чаканні каго ці чаго-небудзь.
ГОРАЧА, ХОЛАДНА, СПЯКОТНА
Астудзіць гарачую галаву. Угаманіць, суцішыць каго-небудзь залішне нястрыманага, запальчывага, неразважлівага.
Гарачая галава. Хто-небудзь залішне паспешны, неразважлівы, нястрыманы.
З халадком. Не спяшаючыся, без руплівасці рабіць што-небудзь.
Кідае ў халодны пот. Непрыязныя, варожыя адносіны паміж кім-небудзь.
На гарачым (злавіць). Пры яўных доказах, у момант учынення чаго-небудзь заганнага.
Небу горача было. Мацней, актыўней, лепш і быць не магло. Пра самую высокую ступень інтенсіўнасці чаго-небудзь.
Ні горача ні халодна. Што-небудзь зусім абыякава, ніколькі не хвалюе.
Павеяла халадком. У стане абыякавасці, адчужэння.
Па гарачых слядах. Адразу ж, непасрэдна пасля якой-небудзь падзеі.
Пад гарачую руку. У стане ўсхваляванасці, раздражнення, запальчывасці.
Папасціся пад гарачую руку. У хвіліну злосці, раздражнення, у самы непрыдатны момант.
Пароць гарачку. Ужыв. пры дзейніку — дзейнічаць з залішней паспешлівасцю, раздражненнем.
Усыпаць гарачых. Сурова правучыць каго-небудзь, жорстка расправіцца з кім-небудзь.
У гарачай вадзе купаны. Вельмі завальчывы, нястрыманы, занадта гарачы.
Халодная вайна. Непрыязныя, варожыя адносіны паміж кім-небудзь.
Як на гарачым вуголлі. У стане крайнягя хвалявання, неспакою, трывогі.
Як уюн на гарачай патэльні. Бесперастанку і не знаходзячы выйсця з цяжкіх абставін.
Як халодны самавар. Вельмі моцна.